हुमा - यूयं कुत्र गच्छथ?

इन्दरः - वयं विद्यालयं गच्छामः।

फेकनः - तत्र क्रीडास्पर्धाः सन्ति। वयं खेलिष्यामः।

रामचरणः - किं स्पर्धाः केवलं बालकेभ्यः एव सन्ति?

प्रसन्ना - नहि, बालिकाः अपि खेलिष्यन्ति।

रामचरणः - किं यूयं सर्वे एकस्मिन् दले स्थ? अथवा पृथक्-पृथक् दले?

प्रसन्ना - तत्र बालिकाः बालकाः च मिलित्वा खेलिष्यन्ति।

फेकनः - आम्, बैडमिंटन-क्रीडायां मम सहभागिनी जूली अस्ति।

प्रसन्ना - एतद् अतिरिक्तं कबड्डी, नियुद्धं, क्रिकेटं, पादकन्दुकं, हस्तकन्दुकं, चतुरङ्गः इत्यादयः स्पर्धाः भविष्यन्ति।

इन्दरः - हुमे! किं त्वं न क्रीडसि? तव भगिनी तु मम पक्षे क्रीडति।

हुमा - नहि, मह्यं चलचित्रं रोचते। परम् अत्र अहं दर्शकरूपेण स्थास्यामि।

फेकनः - अहो! पूरनः कुत्र अस्ति? किं सः कस्यामपि स्पर्धायां प्रतिभागी नास्ति?

रामचरणः - सः द्रष्टुं न शक्नोति। तस्मै अस्माकं विद्यालये पठनाय तु विशेषव्यवस्था वर्तते। परं क्रीडायै प्रबन्धः नास्ति।

हुमा - अयं कथमपि न न्यायसङ्गतः। पूरनः सक्षमः, परं प्रबन्धस्य अभावात् क्रीडितुं न शक्नोति।

इन्दरः - अस्माकं तादृशानि अनेकानि मित्राणि सन्ति। वस्तुतः तानि अन्यथासमर्थानि।

फेकनः - अतः वयं सर्वे प्राचार्यं मिलामः। तं कथयामः। शीघ्रमेव तेषां कृते व्यवस्था भविष्यति।

 

शब्दार्थाः

 

अभ्यासः

 

1. उच्चारणं कुरुत-

2. निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत-

यथा- अहं क्रीडामि। - (बहुवचने) - वयं क्रीडामः।

(क) अहं नृत्यामि। - (बहुवचने) - ................................

(ख) त्वं पठसि। - (बहुवचने) - ................................

(ग) युवां गच्छथः। - (एकवचने) - ................................

(घ) अस्माकं पुस्तकानि। - (एकवचने) - ................................

(ङ) तव गृहम्। - (द्विवचने) - ................................

3. कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

(क) .................... पठामि। (वयम्/अहम्)

(ख) .................... गच्छथः। (युवाम्/यूयम्)

(ग) एतत् .................... पुस्तकम्। (माम्/मम)

(घ) .................... क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)

(ङ) .................... छात्रे स्वः। (वयम्/आवाम्)

4. अधोलिखितानि पदानि आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत-

5. उचितपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत-

मम     तव     आवयोः     युवयोः         अस्माकम्         युष्माकम्

यथा- एषा मम पुस्तिका।

(क) एतत् ........................ पुस्तकम्।

(ख) ........................ बुद्धिस्थिरा।

(ग) एषः ........................ देवालयः।

(घ) एषा ........................ शिक्षिका।

(ङ) संस्कृतम् ........................ भाषा।

(च) एतानि ........................ चित्राणि।

6. वाक्यानि रचयत-

एकवचनम्                           द्विवचनम्                                    बहुवचनम्

(क) त्वं  लेखं लेखिष्यसि। .......................................। ..........................।

(ख) ..............................। आवाम् वस्त्रे धारयिष्यावः। ..........................।

(ग) अहं पुस्तकं पठिष्यामि। ........................................। ..........................।

(घ) ...............................। ते फले खादिष्यथः। ..........................।

(ङ) मम गृहं सुन्दरम्। ........................................। .........................।

(च) ...............................। ........................................। यूयं गमिष्यथ।

7. एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत-

यथा- एषः एते

सः ..............

ताः ..............

त्वम् ..............

एता: ..............

तव ..............

अस्माकम् ..............

तानि ..............